May thay , Tết ông táo về trời vẫn còn!

Ảnh Internet Vẫn bảo , đời sống khấm khá hơn , chẳng phải tiết kiệm để sẵn Tết từ… Hè , Thu như thời bao cấp , nhưng các bà các mẹ vẫn giữ nếp phòng xa. Cứ việc ỉ bây chừ cái gì cũng sẵn , sát Tết mới sắm sanh thì lại cập rập hoặc đắt đỏ. Xu hướng phát triển cả thế giới dẫn con người mật thiết thế giới linh tính ngày một rõ. Đạo , tư tưởng trong nguyên bản tác phong ( không tính những phái sinh mũ đội lệch lạc , biến tướng ) cho chúng ta được nương cậy , chở che , hướng thiện. Tết nguyên đán có ý nghĩa với hơn 1 , 5 tỷ dân thế giới , người gốc Hoa , người Việt Nam thực sự sôi động từ ngày tiễn thần Bếp lên trời. Từ đầu Chạp , qua Hàng Mã - một phố trong khu phố cổ ( quận Hoàn Kiếm , Hà Nội ) còn giữ nghề theo tên , đã bày bán mũ , áo , hia , vàng thoi - đồ mã cúng Táo Công. Tại Thủ đô , chợ lâu năm dần được thay thế bằng các siêu thị , trọng tâm thương nghiệp , không khí mua các đồ dùng ở chợ vẫn gần gụi đời sống nhân quần. Tại các chợ , hàng mã cuối năm nhộn nhịp. Chợ Tết xưa có quầy tranh tết , trong đó có tranh táo quân. Quầy tranh Tết lâu không còn , chỉ có hàng trăm cửa hàng mậu dịch tranh chép. Tết đến gần , qua những hàng rong bán đào , gánh hàng mã ruổi khắp phố. Cùng tết nguyên đán , Tết ông táo ông táo về trời là tập tục qua truyền khẩu biên chép , có biến thể khác nhau. Theo nguồn tài liệu đáng tin cậy , thì tích này vắn tắt như sau: Đôi vợ chồng Trọng Cao và Thị Nhi lấy nhau nhiều năm mà chẳng thể có con , sinh ra gắt gỏng , hay cãi lẫy. Một hôm , người chồng nổi xung đánh vợ , Thị Nhi bỏ nhà đi. Nàng nằm nghỉ gần một ngã tư đường , gặp người nông dân cày về , nàng đi theo và chàng chú ý. Đó là Phạm Lang , và họ thành vợ chồng. Trọng Cao bị xấu số , nếm trải nỗi cơ hàn ( có tài liệu ghi Trọng Cao ân hận đi tìm vợ ) phải đi hành khất. Lang thang mãi , hết tiền , mệt và đói lả , Cao ngã xuống trước cửa , nào ngờ là nhà Thị Nhi. Thị Nhi cho Trọng Cao ăn uống. Địa ngục đàn ông cực khổ ăn nhiều , say rượu , ngã lăn ra. Vì không muốn để chồng cũ chồng mới giáp mặt , Thị Nhi sai người khênh Trọng Cao giấu vào đống rơm ( có version ghi Trọng Cao xin được tha thứ vợ và Thị Nhi ân hận đã lấy Phạm Lang , bảo Cao trốn vào đống rơm ). Phạm Lang về , trước lúc đi ngủ , nhớ ra mai phải bón ruộng , thành thử đốt rơm lấy tro. Trọng Cao bị chết trong đó. Thị Nhi tự trừng trị mình , nhảy vào lửa. Phạm Lang yêu vợ , thấy quá bất ngờ , nhảy tiếp vào đống rơm cháy , thân vong theo. Vong linh ba người lên Thượng đế - thấy ba người có nghĩa , Thượng đế sắc phong làm táo quân , gọi chung là Định Phúc táo quân , mỗi người giữ một việc. Phạm Long làm thổ địa , bảo vệ việc bếp. Trọng Cao làm thổ địa , bảo vệ nhà cửa. Thị Nhi làm Thổ Kỳ , bảo vệ chợ búa. Kết thúc của các tích , dù biến thể nào , nhân vật đều chết thảm. Truyện kể theo sách GS Nguyễn Văn Huyên còn có phần kết: “Anh đầy tớ thấy ông bà chủ chết bèn lao đầu vào lửa tỏ lòng sát. Thượng đế xúc động về tinh thần bạc nhược hỉ xả ấy , giao cho họ trông coi ẩm thực của tất cả các gia đình trên thiên hạ và đánh giá mọi hành vi của con người. Tập tục cúng ông táo cũng là hoài tưởng tấn thảm kịch gia đình. Hai hòn đá hai bên là ông ( hai ông chồng ) , hòn phía trước là bà ( người vợ ). Viên cuội đặt trên than để nó không cháy quá nhanh , là hòn lộc ( người đầy tớ sát ). Táo , tức thị bếp. Táo quân Trung Hoa có truyền thuyết khác nhau. Nền văn minh phong kiến Trung Hoa 5.000 năm đề cao gia trưởng , thứ bậc , trọng nam , nhưng sách Ngũ kinh di nghĩa cho Táo Thần là “lão phụ” ( người phụ nữ ). Dù có truyền thuyết , sự tích nào , ở quốc gia nào , thì lửa là gặp dịp tốt và không sai khác là phần báo cáo hàng năm của những vị thần trong bếp mỗi nhà. Địa ngục Trung Quốc bày bàn độc gần bếp , có bài vị chữ Hán , cúng thịt , cá , rượu , bánh kẹo. Tư tưởng dân gian Việt Nam Việt hóa huyền tích “Hai ông một bà” thành Thần Đất , thần Nhà , thần ẩm thực , gọi chung là táo quân , ong tao do kết quả thuyết Tam vị nhất thể ( thuyết Ba ngôi ). Nhà sử học Dương Trung Quốc ý là , cách gọi “ông hóa” về ba vị , dù trong đó có 1 bà , cũng như cách gọi chung “ông đồ” ( mà thực tiễn có cả các bà đồ ) là có tác động đến một điều gì đó của tinh thần bạc nhược nam quyền. Ở nông thôn từ cổ xưa , bếp được bắc bằng ba hòn đất ( gạch ) , làm gọi là ba ông đồ rau. Ngày 23 tháng Chạp , đem 3 ông đồ rau cũ ra gốc cây đa , cây gạo , thay 3 ông mới , chỉ nổi lửa vào ngày 28 tại chỗ đồ rau mới , để cầu may. Thế “kiềng ba chân” từ ba ông đồ rau mà nên. Chẳng phải phú quý sinh lễ nghĩa , mà quan niệm , “luật cúng” đã đúc kết nhiều đời thành tục cựu truyền. Ai chẳng muốn được báo cáo tốt , nên phải soạn sửa cách ăn mặc , công cụ , lệ phí , cơm rượu mời các Táo , cúng bái nghiêm cẩn để Táo báo cáo Trời ( Ngọc Hoàng ) chuyện cả năm của nhà mình và phù tá cho gia đình một năm gặp dịp tốt. Mũ tặng ông táo có hai cánh chuồn , Táo bà không có. Tất cả đều có gương tròn nhỏ lóng lánh , dây kim tuyến có nhiều màu sắc sáng chói xen lẫn nhau. Tùy năm , màu sắc , mũ , áo , hia của ông táo ông táo thay đổi theo ngũ hành: Hành Kim - màu vàng; Hành Mộc: trắng; Hành Thủy: xanh; Hành Hỏa: đỏ; Hành Thổ: đen. Năm Quý Tỵ này là Hành Thủy. Cá chép để các thần cưỡi về trời , có nơi lại thay bằng cá chép hàng mã , cũng như lệ cúng rút gọn hoặc giảm bớt chỉ còn mũ cánh chuồn cho Táo ông; trước Tết giờ còn mấy ai dựng cây nêu nữa? phú quý sinh lễ nghĩa. Hưng thịnh người vì lệ cúng này , làm có tác động đến một điều gì đó môi trường , vàng mã đốt quá nhiều , thả cá ra ao hồ thì quăng cả túi nilon gây tắc , môi trường ô nhiễm. Táo miền Bắc cúng cá chép , ẩn ý cá hóa rồng đưa ông táo về trời khi “phóng sinh” thả ra ao , hồ. Miền Trung , bà con cúng ngựa giấy có yên , cương đầy đủ. Miền Nam nhiều sông nước , mà có nơi cũng chẳng cúng cá. Lễ phẩm cúng có xác xuất là lễ mặn ( xôi , gà , móng giò luộc , canh măng , nấm ) , lễ chay ( trầu cau , hoa quả ) kèm theo vàng bạc mã để tiễn Táo công. Theo nhà sử học Dương Trung Quốc: “Tết ông táo ong tao thể hiện mối quan hệ của con người với trần thế và thiên đường , với đất Mẹ và Thượng đế. Qua đây , ta thấy vai trò gia đình của xã hội truyền thống rất lớn. Thần Bếp - 3 ông đồ rau , biết hết mọi việc trong nhà , kể cả các bí mật , chuyện riêng tây. Mọi việc ta làm , sống thế nào ở trần gian này , Thượng đế sẽ biết hết , bởi ông táo ong tao trong nhà ta nắm bắt và báo cáo. Điều này nhắc nhở người ta phải nhớ thuyết/luật Nhân - Quả , các giá trị đạo lý , ở hiền gặp lành. Xã hội ngày một phát triển , những lễ tục truyền thống ngày một rút gọn hoặc giảm bớt , mai một. May thay Tết ông táo ông táo vẫn còn. Đấy là cách để giữ được mối gắn bó giữa con người với con người , cuộc sống quanh mình , tính chịu bổn phận về động tác , hành động , nghề nghiệp của mình. Tôi lo âu , liệu tư tưởng tốt đẹp này sẽ bị mất đi không?”. Những ai làm điều xấu khi nắm rõ vai trò các ông táo về trời , hẳn lòng không thanh thản. Đúng như J. Simon cho rằng: “Chỉ khi nào con người có tinh thần bạc nhược nghĩa vụ , thì mới làm chủ tâm mệnh của mình”. Bộ trưởng Bộ Giáo dục đầu tiên và lâu năm nhất của nước Việt Nam từ ngày thành lập 2-9-1945 cho đến nay là GS Nguyễn Văn Huyên ( 1905-1975 ). Ông chính là nhà nhân chủng học đầu tiên của nước ta. Tên ông được đặt cho con đường thuộc quận Cầu Giấy , nơi tọa lạc bảo tồn nhân chủng học mà con trai ông - PGS.TS Nguyễn Văn Huy ( SN 1945 ) đã có nhiều đóng góp lớn từ ngày đầu thành lập đến khi về hưu ( 2008 ). Bảo tồn này đã gây nên “cuộc cách mạng” khi không chỉ đóng khép với mô hình tư liệu lịch sử , hiện vật , mà mở cửa sinh động gần gụi. Địa ngục xem tham gia các trò chơi dân gian hay cách phong tục thể hiện theo nguyên bản cho mọi người chiêm ngưỡng , bảo tồn. Tết nguyên đán là dịp các tư tưởng đẹp được thực hành và phục dựng tại đây. Gần 80 năm trước , năm 1934 , tại Paris , chàng trai 29 tuổi Nguyễn Văn Huyên nhận bằng tấn sĩ nhân chủng học tại Đại học Sorbonre. Trong cuốn “Góp phần nghiên cứu văn hóa Việt Nam” ( một tác phẩm nhận ải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1” ) , dù tiêu đề là “góp phần” , nhưng GS Huyên đã viết rất kỹ , hay bằng tri thức lịch sử và văn hóa đồ sộ. Ông viết: “Về thực tiễn , việc để sẵn cho Tết bắt đầu ngay hôm sau ngày cúng Thần Bếp , 23 tháng Chạp. Hôm đó , táo quân , thần bảo vệ đời sống của gia đình mà ngài chở che và giám sát , lên Trời để tấu trình kĩ càng với Thượng đế về cách đối đãi của mọi người trong gia đình năm qua. Thần Bếp , táo quân thường hay bị lẫn với thổ địa hay thổ địa , là thần đất trong nhà , bản thân thần này lệ thuộc vào thần Thành hoàng , tức thần đất của làng và thần Xã tắc là vị thần vua , hiện thân của đất nước. Thỉnh thoảng , ý thức dân gian tìm cách phân biệt những thần này , nhưng sự phân biệt xoành xoạch rất mơ hồ. Dù sao , khi người ta phân biệt được các thần đó , thì thổ địa được trình diễn.# trên bàn độc bằng một cặp vợ chồng , còn táo quân là bộ ba gồm một thần nữ có hai thần nam kèm bên. Tuy nhiên , người ta thường confirm rằng thổ địa được gộp trong bộ ba đó , gồm thổ địa , thổ địa , Thổ Kỳ , theo lời dạy của các nhà nho. Các ông này được điển hình bằng ba hòn gạch xếp thành kiềng đun bếp: hòn thứ nhất là đất nhìn chung , hòn thứ hai là đất trong nhà và hòn thứ ba là thần Bếp”. Tết ông táo ông táo như “lá cờ lệnh” phất lên khí Xuân ở tuần chót năm. Năm Nhâm Thìn quyến luyến , năm Quý Tỵ sát gần. Đúng 1 tuần nữa , là lễ trọng nhất: Lễ cúng Giao thừa , mâm cơm cúng tất niên quá đỗi linh nghiệm. Tối 30 Tết , tiêu chuẩn “Gặp nhau cuối năm” do Hãng phim Truyền hình Việt Nam thực hành luôn được chú ý đón xem. Các nghệ sĩ đóng vai Táo các chuye báo cáo Ngọc Hoàng về hiện trạng năm qua. Được ghi hình hôm 25 , 26 , 27-1-2013 tại Cung Văn hóa hữu hảo Hà Nội , đặc thù của tiêu chuẩn táo quân năm nay vẫn tiếp kiến chất khôi hài sâu cay , dám phê phán những bất ổn trong luật và đời sống. Dù có ăn Tết to hay nhỏ , giản đơn hay linh đình , Tết nhà nào cũng nổi lửa. Đun điện , gạch , than , củi , bếp nào cũng có năng lượng , gió mà thành ấm. Có lửa , là ông táo ong tao lại thấy chúng ta. Hãy sống tốt , sống thiện , siêng năng mỗi ngày , để cuối năm thanh thản , ăn Tết an vui và đón năm mới nhiều được tràn đầy hy vọng. VI THÙY linh nghiệm đi sè sẽ .